Poruszając temat energetyki jądrowej nie sposób pominąć znaczenia świadomości energetycznej społeczeństwa. Ma ona istotne znaczenie dla powodzenia transformacji. Świadomość ta przejawia się w wielu aspektach. Jednak by stanowiła skuteczną motywację do dbałości o klimat i środowisko oraz oszczędności energii, musi być powszechna.
Świadomość energetyczna to jednak nie tylko zrozumienie potrzeby oszczędzania energii, ale także szerszego spektrum zagadnień związanych z tematyką od zmian klimatu i dekarbonizacji po mix energetyczny i reguł kształtowania cen energii.
Skąd społeczeństwo ma czerpać rzetelną wiedzę opowiedzianą prostym językiem? Wiele osób nie ma wystarczająco czasu lub umiejętności cyfrowych. Starając się czegoś dowiedzieć z rozproszonych źródeł, często napotykają na dezinformację i manipulację. Ważne, aby tematy kluczowe w debacie publicznej, zostały przedstawione w sposób możliwie pełny, rzetelny i kompleksowy w ramach społecznej odpowiedzialności mediów publicznych i prywatnych.
Wyposażone w wiedzę społeczeństwo może włączyć się w proces transformacji energetycznej i w oparciu o dane podejmować decyzje konsumenckie i wyborcze. Zrozumienie otoczenia, faktów naukowych i przewidywań, o które oparte są polityki i decyzje pozwoli ludziom aktywizować się i lepiej dbać o interesy lokalnej społeczności wykorzystując i projektując przewagi jakie są z taką wiedzą w stanie zidentyfikować.
Stosunek Polaków do energetyki jądrowej
Jednym z takich elementów świadomości energetycznej jest temat energetyki jądrowej. Badania ujawniają niską wiedzę w zakresie energetyki jądrowej w Polsce. Wskazują one również na potrzebę poszerzenia wiedzy o wpływie elektrowni jądrowych na zdrowie i życie ludzi, środowisko, a także kwestii postępowania z odpadami oraz korzyści gospodarczych i inwestycji w elektrownie jądrowe.
Jednak to poparcie dla budowy takiej elektrowni w Polsce jest wysokie. Z badań wynika, iż istnieje związek między poziomem wiedzy o energetyce, a poparciem lub sprzeciwem wobec inwestycji w elektrownie jądrowe.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało wyniki badania z listopada 2023 roku, które wskazują na to, że niemal 90% Polaków popiera ich budowę w Polsce, a ponadto prawie 77% badanych zgodziłoby się, aby taka elektrownia powstała w okolicy ich miejsca zamieszkania.
Chcę podkreślić, że bez poparcia społecznego takich inwestycji jak energetyka jądrowa nie da się zrealizować. To zresztą obserwujemy w Europie, gdzie w ciągu ostatnich 30 lat niskie poparcie dla atomu powodowało wstrzymywanie inwestycji. Należy pamiętać, że inwestycje w atom to duże przedsięwzięcia, wymagające wsparcia państwa na poziomie organizacyjnym i administracyjnym. Trudno, aby politycy podejmowali decyzje sprzeczne z oczekiwaniami społecznymi. Dlatego rozwój energetyki jądrowej w Europie był przez długi czas hamowany. Obecnie, zwłaszcza po wybuchu wojny w Ukrainie, która uwypukliła znaczenie bezpieczeństwa energetycznego, następuje zmiana podejścia do atomu. Widzimy ruchy w wielu krajach, które wcześniej zastanawiały się nad przyszłością atomu, a teraz deklarują nowe inwestycje w energetykę jądrową. Celem jest posiadanie źródła energii, które z jednej strony jest czyste i korzystne dla klimatu, a z drugiej zapewnia bezpieczeństwo dostaw, co jest bardzo istotne.
Mówił w podcaście ROZSZCZEPIENIE dr inż. Paweł Gajda z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie
Akceptacja społeczna dla tego rodzaju przedsięwzięć jest istotna w procesie ich planowania i realizacji. Władze i inwestorzy muszą uwzględniać interesy i opinie obywateli, szczególnie mieszkańców regionów, w których realizowane będą inwestycje energetyczne. Jakie więc mogą być korzyści z budowy elektrowni jądrowej dla lokalnej społeczności? Poza zatrudnieniem w elektrowni, rozbudową infrastruktury i podatkami dla lokalnego budżetu, możliwe są dodatkowe świadczenia jak dofinansowania, refundacje i działalność filantropijna oraz edukacyjna, a także efekt sprzężenia dzięki któremu w okolicy mogą pojawić się nowe inwestycje. W skali kraju jest to kwestia, niskoemisyjnego, stabilnego i bezpiecznego źródła energii.
Rozmawiajmy o atomie
Sprawiedliwa transformacja musi obejmować dialog, nie może być presją, której źródeł społeczeństwo nie rozumie. Generuje to opór, wzmacnia teorie spiskowe i powoduje zamieszanie, co przekłada się na proces decyzyjny i skuteczność działań. Nie można zatem patrzeć na temat zachodzących zmian jedynie pod kątem biznesu i technologii. Należy przyjąć wielowymiarową perspektywę, biorąc pod uwagę także aspekty społeczne.
Autorka: Patrycja Domańska-Sosińska
Źródła:
- Polacy o energetyce jądrowej. Wyniki badania opinii publicznej, PISM (2014), Warszawa
- Kolejny rekord – niemal 90% Polaków za budową elektrowni jądrowych w Polsce – Ministerstwo Klimatu i Środowiska – Portal Gov.pl (www.gov.pl)